Հոդվածներ

Մեր կայքէջի այս բաժինը պարբերաբար համալրվում է նոր հոդվածներով: Հետեւեք ընթացիկ նորություններին:
Տեղադրված նյութերը հանդիսանում են հեղինակների մտավոր սեփականությունը եւ կարող են օգտագործվել միայն կրթական նպատակներով: Ասոցիացիան ոչ միշտ է համամիտ տեղադրված նյութերում արտահայտված կարծիքներին:

PR և լրագրություն. գործունեության հարակից ոլորտներ

Լրագրությունը PR-ի անբաժան մասն է: Չնայած երկու ոլորտներ միջև գոյություն ունեցող տարբերություններին՝ դրանք, այնուամենայնիվ, մշտապես ունենալու են հատման կետեր:

Լրատվամիջոցներն առանձնահատուկ դեր ունեն PR-գործընթացներում: Այս կամ այն օբյեկտի բարենպաստ իմիջի առաջխաղացումն անհնար է առանց զանգվածային լրատվության միջոցների «միջամտության»: Մամուլի միջոցով PR մասնագետները կարողանում են ապահովել հաղորդակցությունը հասարակայնության հետ:

Իսկ լրատվամիջոցները, իրենց հերթին, միշտ բարյացակամ են վերաբերում այն տեղեկատվական նյութերին, որոնք պարունակում են հետաքրքիր նորություններ:

Գործնականում հասարակայնության հետ կապերի մասնագետների և լրագրողների համագործակցությունն ավելի արդյունավետ և շահավետ է, քան պայքարը երկու ոլորտների միջև:

PR-ը հարկավոր է ԶԼՄ-ներին, քանի որ այն համարվում է նոր տեղեկատվությունների աղբյուր, որոնք լրագրողներն օգտագործում են իրենց աշխատանքում: Թերթերը, ամսագրերը, առցանց մեդիան, հեռուստատեսությունը, ռադիոն պարբերաբար օգտագործում են հասարակայնության հետ կապերի մասնագետների կողմից պատրաստված տեղեկատվական նյութերը՝ իմիջային հոդվածներ, հարցազրույցներ, մամուլի հաղորդագրություններ, պրես-կիտեր և այլն:

Ելնելով միջազգային փորձից՝ կարող ենք ասել, որ մեր օրերում հասարակայնության հետ կապերի մասնագետների և լրագրողների հարաբերությունները ձևավորվում են մասնագիտական էթիկայի հիման վրա:

Ներկայումս ԶԼՄ-ները, մեծամասամբ, գիտակցում են հասարակայնության հետ կապերի մասնագետների հետ համագործակցության առավելությունները, քանի որ PR մասնագետները նաև կոնկրետ ընկերությունների ներկայացուցիչներ են, հետևաբար՝ լրագրողների համար հասանելի են կազմակերպության մասին ամենահավաստի տեղեկությունները:

Նմանապես՝ հարակից ոլորտի՝ հասարակայնության հետ կապերի կոմպետենտ մասնագետները ևս գնահատում են լրագրողների դերը ընկերությանն առնչվող հարցերի մասին հասարակայնությանը տեղեկացնելու հարցում:

PR բաժնի և մամուլի ծառայության հիմնական խնդիրները և նպատակները

PR ծառայությունների նպատակները կախված են տվյալ հաստատության հասարակայնության հետ կապերի բաժնի կարգավիճակից, այն է՝ բաժինը գործում է ինքնուրո՞ւյն, թե՞ համարվում է հաստատության ստորաբաժանումներից որևէ մեկի մի մասը: PR ծառայությունների խնդիրները պայմանավորված են նաև PR բաժնի ստորաբաժանումների բնույթով (մամուլի ծառայություն, սոցիալական ծրագրերի բաժին և այլն):


Բայց ցանկացած PR բաժին իրականացնում է հետևյալ 4 հիմնական գործառույթները.
1. Մեդիահարաբերությունների հաստատում (հաստատության և նրա մասին նորությունների դիրքավորում մամուլում, լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների հետ հարաբերությունների ձևավորում և հաստատում երկարաժամկետ համագործակցության համար, ԶԼՄ-ների մշտադիտարկում):
2. Հրապարակայնության ապահովում/նյուզմեյքինգ:
3. Հաղորդակցական գործունեության ծավալում (հաղորդակցության ապահովում ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին հասարակայնության հետ՝ հաստատության դիրքավորման նպատակով):
4. Լոբբինգ:

Իսկ մամուլի ծառայության հիմնական խնդիրների թվին են դասվում.
• բոլոր տեսակի ԶԼՄ-ների մշտադիտարկումը,
• PR տեքստերի պատրաստումը (մամուլի հաղորդագրություններ, հայտարարություններ, տեղեկատվական թերթիկներ և այլն),
• մամուլի համար միջոցառումների կազմակերպումը (մամուլի ասուլիսներ, հարցազրույցներ),
• հաստատության գովազդային քաղաքականության իրականացումը,
• խմբագրական գործունեությունը:

PR մասնագետների կողմից օգտագործվող մոտեցումներ թիրախային լսարանը սահմանելու համար

Ստորև ներկայացված են 8 մոտեցումներ, որոնք հասարակայնության հետ կապերի մասնագետներն օգտագործում են թիրախային լսարանը սահմանելու համար: Դրանք են.

1. Աշխարհագրական: Հաշվի են առնվում տարածքային առանձնահատկությունները, այսինքն՝ այս մոտեցումը ցույց է տալիս՝ որտեղ փնտրել մարդկանց: Որպես տեղեկատվության կարևոր բաղկացուցիչ՝ տվյալ պարագայում հանդես են գալիս փոստային ինդեքսները, հեռախոսային կոդերը:

2. Ժողովրդագրական: Սեռ, եկամուտ, տարիք, ընտանեկան կարգավիճակ, կրթություն, այն է ՝ առավել հաճախ օգտագործվող անհատական բնութագրիչներ:

3. Պսիխոգրաֆիկ: Ապրելակերպի և հոգեբանական բնութագրիչներ:

4. Հաշվի առնելով թաքնված իշխանությունը: Մոտեցում, որի դեպքում ուշադրության են արժանանում մարդիկ, որոնք պարտադիր չէ գտնվեն իշխանության գլխին, սակայն էական ազդեցություն են ունենում մարդկանց կարծիքի վրա՝ դառնալով կարծիքի առաջատարներ:

5. Հաշվի առնելով կարգավիճակը: Ուշադրությունն անհատի պաշտոնական դիրքի վրա է:

6. Հաշվի առնելով հեղինակությունը: Մոտեցում, որի ժամանակ սահմանվում են «իրազեկ» և «ազդեցիկ» անհատները՝ ելնելով այլ մարդկանց՝ նրանց հանդեպ ունեցած կարծիքից:

7. Հաշվի առնելով անդամակցությունը: Մոտեցում, որի դեպքում որպես կոնկրետ պրոբլեմային իրավիճակի հետ կապ ունենալու ցուցանիշներ՝ հաշվի են առնվում անհատի տեղը պաշտոնական հաստիքացուցակում, նրա կուսակցական պատկանելությունը:

8. Հաշվի առնելով դերը որոշումների կայացման գործընթացում: Մոտեցում, որը նախատեսում է հետևել որոշումների ընդունման գործընթացին և հստակեցնել, թե ով ինչ դեր ունի կոնկրետ հանգամանքներում որոշումներ կայացնելու հարցում:

PR և գովազդ: Գործունեության երկու ոլորտների տարբերությունները

Գովազդի և հասարակայնության հետ կապերի միջև գոյություն ունեցող հիմնական տարբերություններից մեկը տեղեկատվության հավաստիությունն է: Իհարկե, գովազդը չի խաբում, բայց այն շատ հատուկ և սուբյեկտիվ է ներկայացնում իրականությունը, «ռետուշացնում» է այն: PR-ի շրջանակներում փոխանցվող հաղորդագրությունը պետք է, հակառակը, լինի միանգամայն ստույգ: Գովազդը չի կարող «չձևախեղել», չչափազանցնել և «չմեծարել» գովազդվող ապրանքանիշի իմիջը: «Հասարակայնության հետ կապերը, - ասում է Ֆրանսիական գովազդային ֆեդերացիայի պատվավոր նախագահ Անրի Էնոն, - ցույց է տալիս հաստատության իրական դեմքը»:

Ստորև ներկայացնենք PR-ի և գովազդի ևս 7 տարբերություն:


1. Լուսաբանում/հրապարակումներ ԶԼՄ-ներում

Գովազդ: Միշտ վճարվում է: Կազմակերպությունը վճարում է գովազդային ժամանակի/գովազդային տարածության համար:

PR: Ուղղված է իր կազմակերպության համար անվճար հրապարակայնություն ստանալուն: Որպես գործիք՝ կարող են ծառայել մամուլի հաղորդագրությունները, մամուլի ասուլիսները, կոնֆերանսները և այլն: PR մենեջերը պետք է հասնի ընկերության գործունեության վերաբերյալ ԶԼՄ-ներում անվճար լուսաբանման:

2. Նյութերի վերահսկում

Գովազդ: Ընկերությունը կամ անհատը լիովին իրավասու է վերահսկելու ԶԼՄ-ներում տեղադրված իր նյութերը, ինչպես նաև որոշակիորեն փոփոխելու կամ ուղղելու դրանք, քանի որ հենց ինքն է վճարում տվյալ գովազդի համար:

PR: Ընկերությունը կամ անհատը չի կարող վերահսկել՝ կհրապարակվի՞ արդյոք իր նյութը լրատվամիջոցներում, թե՞ ոչ: Նա չի կարող վերահսկել նաև այն, թե ինչ ձևաչափով կհրապարակվի տեղեկատվությունը PR սուբյեկտի մասին: ԶԼՄ-ներն իրավունք ունեն չհրապարակելու ուղարկված նյութերը, եթե դրանք իրենց համար չունեն որևէ հետաքրքրություն:

3. Սուբյեկտի վերաբերյալ նյութերի լուսաբանման տևողություն

Գովազդ: Դուք վճարում եք գովազդային ժամանակի կամ տարածության համար, հետևաբար՝ Դուք միշտ կարող եք երկարաձգել Ձեր գովազդային հաղորդագրության աղաջխաղացմանն ուղղված գովազդաժամանակը, ինչպես նաև շատացնել կամ քչացնել թողարկումների քանակը: Ամեն բան կախված է Ձեր բյուջեից:

PR: Ձեր PR-սուբյեկտի հետ կապված ցանկացած տեղեկատվական նյութ որևէ իրադարձության մասին ունի մեկանգամյա ազդեցություն: ԶԼՄ-ն երբեք չի տեղադրի Ձեր մամուլի հաղորդագրությունը երկրորդ անգամ:

4. Սպառողների վերաբերմունքը տեղեկատվական նյութերի վերաբերյալ

Գովազդ: Յուրաքանչյուր սպառող հասկանում է, որ գովազդը վճարվում է պատվիրատուի կողմից և հրապարակվում է իր իսկ շահերի համար, հետևաբար` գովազդի հանդեպ սպառողը գրեթե միշտ ունենում է թերահավատ և կասկածամիտ վերաբերմունք, քանի որ գիտակցում է, որ իրեն ուղղակի փորձում են ապրանք վաճառել:

PR: Նայելով կամ կարդալով անկախ նյութեր՝ սպառողի մոտ որոշակիոեն առաջանում է վստահություն, քանի որ նա հասկանում է, որ իրեն ուղղակի տեղեկացնում են, ոչ թե պարտադրում:

5. Հաղորդագրության կրեատիվություն

Գովազդ: Գովազդն ամբողջությամբ կառուցված է կրեատիվության վրա: Պետք է մշտապես հանդես գալ գովազդային հաղորդագրության վերաբերյալ նոր գաղափարներով, որպեսզի հնարավոր լինի նորովի ներկայացնել «հին» ապրանքը:

PR: PR-ի դեպքում հաղորդագրության կրեատիվությունը ևս մեծ նշանակություն ունի, սակայն այս պարագայում անհրաժեշտ է շեշտադրել հաղորդագրության կարևորությունն ու արդիականությունը: Պետք է կարողանալ ճիշտ ժամանակին տրամադրել ճիշտ տեղեկատվություն՝ միաժամանակ, իհարկե, չմոռանալով հաղորդագրության գրավչության, այսինքն՝ դրա կրեատիվության մասին:

6. Լսարան

Գովազդ: Ձեր թիրախային լսարանի հիմնական ներկայացուցիչները ապրանքների սպառողներն են: Բացի այդ, եթե Դուք աշխատում եք գովազդային գործակալությունում, ապա փոխազդում եք նաև աշխատակիցների և հաճախորդների հետ:

PR: PR մենեջերների փոխգործակցության շրջանակը չի սահմանափակվում միայն ներքին հասարակայնությամբ: Դուք հաղորդակցություն եք կառուցում ԶԼՄ-ների, իշխանական կառույցների, ինչպես նաև Ձեր արտաքին թիրախային լսարանի հետ:

7. Հաղորդագրության ներկայացման ձևը

Գովազդ: Օգտագործվում են սպառողներին մոտիվացնող և գործողության դրդող բազմաթիվ արտահայտություններ: Օրինակ՝ «Զանգահարե՛ք և ստացե՛ք ապրանքը զեղչով» և այլն:

PR: PR-տեքստերում ոչ մի դեպքում չպետք է լինի կոմերցիոն հաղորդագրություն, հակառակ դեպքում այն կդիտարկվի որպես գովազդ, և այդ ժամանակ ԶԼՄ-ն հազիվ թե ցանկանա հրապարակել այդպիսի նյութեր: Բոլոր տեքստերը գրվում են խիստ գործնական կամ հրապարակախոսական ոճով:

PR և գործունեության հարակից ոլորտներ

PR-ը սերտորեն կապված է գործունեության այնպիսի հարակից ոլորտների հետ, ինչպիսիք են՝ գովազդը, լրագրությունը, մարքեթինգը, քարոզչությունը և այլն: Շատ հաճախ հասարակության շրջանում կարելի է հանդիպել թյուրըմբռնումների՝ կապված հասարակայնության հետ կապերի ընկալման հետ, երբ PR-ին վերագրվում են մարքեթինգի կամ մենեջմենթի գործառույթներ, շփոթում են այն գովազդի հետ կամ նույնիսկ նույնացնում լրագրությանը:

PR-գործունեությունը, իհարկե, ունի հատման կետեր վերոհիշյալ բնագավառների հետ, սակայն ի հակադրումն թյուր պատկերացումներին՝ հասարակայնության հետ կապերը լիովին անկախ գործունեության ոլորտ է՝ իր նպատակներով, գործառույթներով, գործիքներով, տեսակներով և այլն:

Ուստի, անհրաժեշտ է հասկանալ, թե որոնք են PR-ի և հարակից ոլորտների միջև տարբերությունները:

PR և մարքեթինգ: Երկու ոլորտների «հարաբերությունները»

Հասարակայնության հետ կապերը հաճախ շփոթում են մարքեթինգի ոլորտի հետ: Գոյություն ունեն երկու հակադիր տեսակետներ PR-ի և մարքեթինգի «հարաբերությունների» վերաբերյալ:

Ոմանք կարծում են՝ PR-ը մարքեթինգի մի մասն է, որն օգտագործվում է վաճառքների աճին նպաստելու համար: Մյուս տեսակետի համաձայն՝ PR-ը դիտարկվում է որպես լիովին ինքնուրույն դիսցիպլին, որը չի «ենթարկվում» մարքեթինգին և կապված է ավելի շուտ ոչ թե վաճառքների աճի, այլ ընկերության դրական իմիջի ձևավորման հետ: Այս հարցի շուրջ մինչ այժմ չկա մեկ միասնական կարծիք:

Պրոֆեսոր Ֆիլիպ Կոտլերը մարքեթինգը սահմանում է որպես «գիտություն և արվեստ, որը ուսումնասիրելով, ստեղծելով և ձևավորելով արժեքներ բավարարում է թիրախային խմբերի կարիքները և ստանում շահույթ»:

Ըստ Մարքեթինգի սերտիֆիկացված մասնագետների բրիտանական ինստիտուտի կողմից տրված սահմանման` մարքեթինգն այնպիսի գործընթացի կազմակերպումն է, որը, բացահայտելով, կռահելով և բավարարելով սպառողի շահերը, շահութաբերություն է ապահովում:

Որպեսզի ապրանքն ունենա պահանջարկ, միայն լսարանի կարիքներն ու պահանջները բավարարելը բավական չէ. առնվազն անհրաժեշտ է ապրանքը դարձնել հայտնի և ճանաչելի: Հենց այստեղ էլ օգնության է գալիս PR-ը: Իմիջային հոդվածներ ապրանքի մասին, մամուլի հաղորդագրություններ, նոր ծառայությունների, ապրանքների հայտնվելու մասին նորություններ՝ այս ամենը նպաստում է ապրանքի ճանաչելիության բարձրացմանը, դիրքավորում է այն և ձևավորում որոշակի իմիջ:

Աշխարհի մի շաքր երկրներում PR-ը լայնորեն օգտագործվում է որպես մարքեթինգի հիմնական գործիքներից մեկը՝ սպառողական շուկայում մասնաբաժին ունենալու համար: Շուկայի հիմնական «խաղացողների» շրջանում մրցակցության բարձր աճը դրդում է արտադրողներին նոր գործիքների կիրառմանը, մասնավորապես հասարակայնության հետ կապերի մեթոդների օգտագործմանը՝ թիրախային լսարանին գրավելու համար:

Արդյունավետ PR-արշավը կարող է մեծ շահույթ ապահովել կազմակերպության համար, զգալիորեն բարձրացնել նրա մրցունակությունը և, որպես արդյունք, նպաստել դրական իմիջի ձևավորմանը հասարակայնության աչքերում: Սակայն անհրաժեշտ է ոչ միայն ձևավորել այն, այլ նաև պահպանել համապատասխան մակարդակի վրա երկար ժամանակ: Հակառակ դեպքում՝ այն կձևավորվի ինքնըստինքյան:

PR և մարքեթինգ: Տարբերությունները գործունեության երկու ոլորտների միջև


Մարքեթինգ

• Մարքեթինգը նպաստում է, որ ապրանքները արտադրողներից և ծառայությունները մատուցողներից փոխանցվեն, հասնեն սպառողներին:

• Մարքեթինգի առաջնային նպատակը վաճառքն է, թաքնված նպատակը՝ շահույթի ապահովումը:

• Մարքեթինգի հաջողության չափման միավորները վաճառքի քանակը և ստացված եկամուտն են:


Հասարակայնության հետ կապեր

• Հասարակայնության հետ կապերը կազմակերպության և նրա հասարակայնության միջև փոխադարձ կապ է ապահովում:

• PR-ի առաջնային նպատակը փոխըմբռնման հասնելն է և կազմակերպության դիրքավորումը հասարակայնության շրջանում, թաքնված նպատակը՝ կազմակերպության վերաբերյալ դրական ընկալման ձևավորումը:

• PR-ի հաջողության աստիճանը որոշվում է հասարակության կարծիքով կազմակերպության մասին կամ այլ միջոցներով, որտեղ ակնհայտ երևում է հասարակության աջակցության աստիճանը:

PR և քարոզչություն: Տարբերությունները գործունեության երկու ոլորտների միջև

Քարոզչությունը հաղորդակցության իրականացման ձև է, որը հաճախ սխալմամբ նույնացվում է PR-ի հետ: Շատերը նրանց մեջ չեն տեսնում առանձնակի տարբերություն: Սակայն այս երկու եզրույթների նույնականացումը, մեղմ ասած, ճիշտ չէ:

Շատ հաճախ առօրյա կյանքում մենք հայտնվում ենք քարոզչության ազդեցության տակ՝ առանց մտածելու այն մասին, որ հնարավոր է՝ մեզ մանիպուլացնում են այս կամ այն ուժերը:

«Քարոզչություն» եզրույթի հետ մեկտեղ օգտագործվում է նաև «ագիտացիա» եզրը: Քարոզչությունը հաճախ բնութագրվում է որպես «կեղծիք», «խեղաթյուրում», «մանիպուլյացիա», «հոգեբանական պատերազմ», «ուղեղի լվացում»: Իրականում քարոզչության խնդիրը լսարանի շրջանում որոշակի գաղափարախոսություն տարածելն է՝ նախապես սահմանված նպատակին հասնելու համար: Քարոզչությունը միշտ ուղղված է հօգուտ մեկ կարծիքի, մեկ գաղափարի, մեկ սկզբունքի:

Քարոզչությունը կողմնակալ տեղեկատվության միջոցով ինչ-որ գաղափարախոսության, համոզմունքի, որևէ մեկի շահի համար աջակցություն ստանալու միջոց է: Քարոզչությունը միտում ունի ազդելու մարդկանց բանականության և զգացմունքների վրա:

PR ոլորտում հայտնի մասնագետ Սեմ Բլեքը, տալով PR-ի և քարոզչության տարբերությունները նշում է, որ քարոզչության ընթացքում հաճախ անտեսվում են էթիկական նորմերը: Այն օգռագործվում է՝ գլխավորապես անձնական շահերից ելնելով, իսկ նպատակներին հասնելու համար հնարավոր է փաստերի աղավաղում կամ կեղծում:

Հասարակայնության հետ կապերը, հակառակը, ընդունելով երկարատև պատասխանատվություն իր հասարակայնության առջև, փորձում է հասնել փոխըմբռնման` պահպանելով էթիկական նորմերը, հիմնվելով ճիշտ տեղեկատվության վրա և հնարավորինս բացառելով կեղծիքը և այլ կասկածելի ու վնասակար միջոցների կիրառումը: Գաղափարները և կարծիքները պետք է ոչ թե պարտադրվեն, այլ հասարակայնության կողմից պետք է ընդունվեն կամավոր հիմունքներով: Նպատակը, որին ձգտում է PR-ը, երբեք չի կարող արդարացվել կեղծ, վնասակար կամ կասկածելի միջոցների օգտագործմամբ:

Ըստ Ս. Բլեքի` PR-ի նպատակը համաձայնության հասնելն է, մինչդեռ քրոզչությունը նպատակ ունի շարժում ձևավորելու: PR մեթոդները ենթադրում են ամբողջական հրապարակայնություն, իսկ քարոզչությունը, անհրաժեշտության դեպքում, դիմում է փաստերը թաքցնելուն: Հասարակայնության հետ կապերը ձգտում է ըմբռնման, իսկ քարոզչությանը հետաքրքրում են առավելապես գաղափարախոսության հետևորդները, նրանց քանակը:

Բերենք մասնագիտական գրականությունում օգատագործվող հետևյալ օրինակը: Ամերիկյան եկեղեցին կիրականացնի PR-արշավ այն դեպքում, եթե նրա նպատակը լինի իրեն ցույց տալը և այն համայնքի համակրանքը գրավելը, որտեղ գործում է եկեղեցին: Բայց եթե եկեղեցին մտադիր է «հավատի բերել» մարդկանց կամ մրցակից-եկեղեցիներից «ճանկել» նրանց, ապա դա ակնհայտ քարոզչություն է:

PR-արշավի արդյունավետության գնահատման եղանակներ

PR-արշավի արդյունավետության գնահատման ժամանակ շատ հաճախ օգտագործվում են այնպիսի մեթոդներ, ինչպիսիք են՝ զանգվածային հարցումը, ֆոկուս խմբերը. մարքեթինգային հետազոտությունները և այլն:

Կախված լսարանից՝ օգտագործվում են տարատեսակ PR-տեխնոլոգիաներ: Հաճախ PR-արշավի արդյունավետությունը կարելի է չափել միայն ներքին ռեսուրսների ներգրավմամբ: Օրինակ՝ ընկերության մասնագետները հենց իրենք կարող են գնահատել մամուլի հաղորդագրությունների տարածման կամ գործընկերների/ներդրողների/բաժնետերերի հետ համագործակցության արդյունավետությունը, իրականացնել լրատվամիջոցների մշտադիտարկում և այլն:

Սակայն ընկերության մասնագետները չեն կարող անձամբ գնահատել իրականացված PR-արշավի ազդեցությունը հասարակայնության վրա: Տվյալ պարագայում սովորաբար անհրաժեշտ է իրականացնել հասարակության համապարփակ ուսումնասիրություն, որը բավականին ծախսատար ընթացակարգ է:

PR-գործիքների արդյունավետության գնահատում

Գործնականում, երբ կանգնում ենք այս կամ այն PR-արշավի արդյունավետության գնահատման խնդրի առջև, ապա կարելի է (և ցանկալի է) մանրամասնորեն վերլուծել ամբողջ PR-արշավի ընթացքում կիրառված բոլոր գործիքները:

Դիտարկենք PR գործիքնեի արդյունավետության գնահատման որոշ մեթոդներ:

1. Ընկերության մամուլի հաղորդագրությունների տարածում
Մոտեցումներ.
- Պատրաստված և ԶԼՄ-ներում հրապարակված մամուլի հաղորդագրությունների քանակի գնահատում:
- Հետադարձ կապի գնահատում, այն է՝ պարզել՝ ինչ արձագանքներ են ստացվել մամուլի հաղորդագրությունների տարածումից հետո, լրագրողական մեկնաբանությունների քանակը, թիրախային լսարանի ներկայացուցիչներց ստացված նամակների կամ զանգերի թիվը և այլն:

2. Մամուլի ասուլիսների անցկացում
Մոտեցումներ.
- անհրաժեշտ ԶԼՄ-ների խմբի ձևավորում,
- «թիրախային ԶԼՄ-ների» և «հավատարմագրված ԶԼՄ-ների» ցուցանիշների համեմատում,
- «հավատարմագրված ԶԼՄ-ների» և «մամուլի ասուլիսին եկած լրագրողների» ցուցանիշների համեմատական վերլուծություն,
- լրագրողների հարցերի քանակի հաշվում,
- լրագրողների կողմից տրված հարցերի և դրանց պատասխանների վերլուծություն,
- մամուլի ասուլիսից հետո ԶԼՄ-ներում հրապարակումների քանակի հաշվում և վերլուծություն:

3. Կորպորատիվ միջոցառումներ, հատուկ միջոցառումներ (օրինակ՝ գիտաժողովներ)
Մոտեցումներ.
- հարցումներ, անկետավորում,
- հրապարակումներ լրատվամիջոցներում:

4. ԶԼՄ-ների մշտադիտարկում
Մոտեցումներ.
-պարզել՝ հրապարակված նութի տեսակը՝ հայտարարություն, նորություն, հոդված, ակնարկ, վերլուծություն և այլն,
- հրապարակման ծավալը,
- տպաքանակը, եթե խոսքը տպագիր մամուլի մասին է,
- հրապարակման բնույթը՝ դրական, չեզոք, բացասական,
- հրապարակումների քանակը,
- հրապարակման գինը,
- ԶԼՄ-ների լսարաններ ուսումնասիրություն:

Կոնկրետ PR-գործիքների արդյունավետության գնահատումից հետո անհրաժեշտ է վերլուծել թիրախային լսարանի կարծիքների և դիրքորոշումների փոփոխությունները: Տվյալ պարագայում որպես հիմնական մեթոդ կարող են կիրառվել զանգվածային հարցումները, հասարակայնության անկետավորումը՝ PR-արշավի իրականացումից առաջ և հետո: